تفاوت ها و انواع سبک و تکنیک در نقاشی

سبک و تکنیک در نقاشی  از مهم ترین مباحثی است که افرادی که در ابتدای مسیر هستند معمولا دانش زیادی نسبت به آن ندارند و از طرفی دانستن انواع سبک و تکنیک و تفاوت های آن در نقاشی از اهمیت بالایی برخوردار است.

در این مقاله سعی شده با مقایسه و بیان انواع سبک و تکنیک در نقاشی و همچنین بررسی تفاوت های آن دانش عمومی شما کاربران عزیز را نسبت به این مباحث افزایش دهیم.

سبک چهارچوب و اصولی است که نقاشی با استفاده از آن اصول ترسیم می شود. بدین منظور از وسایل مختلفی می توان استفاده کرد که این وسایل منجر به ایجاد تکنیک های مختلف می شود.  تکنیک هایی که میتوان در نقاشی استفاده کرد عبارت اند از:

انواع تکنیک در نقاشی

1. رنگ روغن
2. آبرنگ
   • خیس در خیس
   • پرداز
3. مداد رنگی
4. سیاه قلم (آب مرکب) به نقاشی جوهر نیز معروف است
5. خودکار
6. ذغال (یا با پودر ذغال که امروزه به سیاه قلم معروف است)
7. ویترای
8. پاستل
   • گچی (خشک)
   • روغنی (چرب)
9. نقاشی با ماسه
10. گواش (می تواند در ترکیب با آبرنگ باشد)
11. دیجیتال
12. آکریلیک
13. نقاشی های دیواری
    • فرسک (روی لایه گچی خیس)
    • خشک (همه انواع دیگر)
14. اسپری
15. نقاشی با موم (واکس) داغ
16. نقاشی روی پارچه (عموما با رنگ پارچه)
17. تمپرا (شیوه ای قدیمی که اکنون رنگ های آن در بازار موجود است)
18. کلاژ
19. اکولین (پیگمات های رنگی محلول در آب)

انواع سبک در نقاشی

1. باروک (Baroque) اواخر سده 16

   این سبک نقاشی به دلیل ساختارمند بودنش باب میل اشراف بود که به دنبال ساختارهایی کامل و یکپارچه، سنجیده، حجیم و غافلگیرکننده بودند. آزادی در طراحی، شمار زیاد شکل ها و درهم آمیختگی آنها، حذف خطوط پیرامون اشیا، پرداختن به کلیات به جای جزئیات از ویژگی های این سبک است.

2. کلاسیسیسم (classicism) نیمه دوم قرن 17

   در این سبک نقاشی که از هنر باستان یونان و روم الهام گرفته و به دنبال آفرینش ایده آل و کمال زیبایی و دلنوازی است که بر پایه عقل و منطق استوار است. با دید وحدت گرا به دنبال نظم و سادگی است. عادات و رسوم باستانیان را زنده کرده و آنها را با عقاید مسیحی و قوانین کلیسا تطبیق می دهد. به دنبال غافلگیری نیست و حقایق عمومی منتظره را به نمایش می گذارد.

3. مینیاتور یا خردگرایی (miniature) قرن 16 و 17

   مینیاتور یک نقاشی کوچک است حدود 3 الی 25 سانتی متر که عموما برای تزیین کتاب ها به کار گرفته شده که بعد ها شامل نقاشی روی عاج ، کتب ، پارچه ، چوب و … شد. به این ترتیب به خلق هر اثر هنری کوچکتر از اندازه معمول آن مینیاتور گفته می شود.

4. روکوکو (Rococo) قرن 18

   این سبک نقاشی که به هنر تزیینی نیز معروف است را می توان ادامه باروک و علیه شکوه و جلال افراطی آن دانست.نقاشان به شیوه های فردی گرایش پیدا کرده و رنگ های درخشنده مانند طلایی استفاده کردند. از ویژگی های این سبک می توان به ظرافت ، درخشندگی ، شکوه و نشاط ، استفاده از فرم بیضی برای طراحی فضا ، منحنی های پیچیده و تزییناتی بر گرفته از طبیعت به شکل گیاه و صدف اشاره کرد.

5. رومانتیسم (Romantism) اواخر قرن 18 و قرن 19

   در سبک نقاشی رومانتیسم نوعی واکنش احساسی در برابر خرد محوری است. برجسته کردن خویشتن انسانی، اتکا به فرهنگ های بومی و متنوع که نشان از هویت های محلی و خاص و منحصر به فرد بودن آنها است و همچنین گرایش های ذهنی به سوی خیال و فضاهایی رویایی از ویژگی های این سبک است.

6. رئالیسم یا واقعگرایی (Realisme) اواسط قرن 19

   نمایش دنیای واقعی اطراف… سبک رئالیسم در نقطه مقابل رومانتیسم به منظور صادقانه اندیشیدن در دنیای حقیقی بوجود آمد و کوشید دنیای اطراف را بدون کم و کاستی از زشتیها ، آنها را در کنار زیبایی ها ترسیم کند.

7. امپرسیونیسم یا برداشت گرایی (Impressionnisme) نیمه دوم قرن 19

   امپرسیونیسم که به سبک برداشت گرایی نیز معروف است هنرمند دیده های زودگذر خود را تنها با به کار بردن لخته ها و تکه های رنگ و ضربات پی در پی و شکسته قلمو ترسیم می کند. با تاثیر نور خورشید در درخشش رنگ ها تصویر رویاگونه ارائه می دهد که باعث می شود طراحی دقیق و مکتبی ، پرسپکتیو و ترکیب بندی متعادل رعایت نشود که این خود باعث می شود به جزئیات نپردازد و یک تصویر کلی و واضح ارائه دهد.

8. فوویسم (Fauvisme) قرن 19 و ابتدای قرن 20

   فوییسم یکی دیگر از سبک های نقاشی است که در به کار بردن رنگ های تند معروف است.هنرمندان این سبک در آثار خود دورگیری های زمخت و رنگ های تند و نامتعارف و شکل های ساده شده به کار می برند و از سه بعد نمایی و سایه روشن پرهیز میکردند. این هنرمندان خواست های درونی خود را به بازتاب دادن واقعیت بیرونی ترجیح می دادند. رنگ های خالص، شفاف به گونه ای پرخاشگرایانه ، پرشور ، غیر واقعی و زمخت هستند و به نوعی در استفاده در رنگ قانون شکنی شده. اکسپرسیونیسم از این سبک تاثیر پذیرفته است.

9. پست امپرسیونیسم (Postimpressionnisme) قرن 20

   پست امپرسیونیسم که از سبک امپرسیونیسم فردی تر بوده و از رئالیسم نیز فاصله گرفته.هنرمند از نوعی تخلیه هیجانی در آثارش استفاده کرده طوری که ضرب های تند قلم و رد قلم در آثارش مشخص است. موضوعات همواره از طبیعت اخذ شده و برخورد آنها با آن به گونه ای تحلیلی است. از رنگ های تیره وغیر طبیعی ، اشکال اغراق شده و غیر واقعی استفاده می کنند تا حالات درونی خود را نشان دهند.

10. نئوامپرسیونیسم یا نودریافتگری (Néo-impressionnisme) قرن 20

    نئوامپرسیونیسم یا سبک نودریافتگری نیز ادامه امپرسیونیسم و هم واکنشی در برابر آن بود. در این سبک تلاش شد اصول و مبانی علمی برای رنگ ها و نورها باشد. جداسازی و روش مرتبط با آن نقطه چین بود یعنی نقطه های مجزا با رنگ های خالص به گونه ای در نقاشی به کار برده میشود که در صورت دیده شدن از فاصله مناسب حداکثر شفافیت و درخشندگی را به دست آوردند. نقطه هایی هم اندازه همچنین متناسب با اندازه تابلو.

11. اکسپرسیونیسم یا هیجان گرایی (Expressionisme) آغاز قرن 20

    سبکی بر ضد سمبولیسم و امپرسیونیسم…هنرمند در این سبک برای القای هیجانات شدید خود از رنگ های تند و اشکال کج و معوج و خطوط زمخت استفاده می کند تا به نمایش درونی بشر خصوصا عواطفی چون ترس ، نفرت ، عشق ، اظطراب و … دست یابد. بدین منظور عناصر آرامش بخش و چشم نواز از کار خارج شده و در رنگ ها و اشکال اغراق می شود. (کاریکاتور در این دسته سبک قرار می گیرد)

12. اکسپرسیونیسم انتزاعی یا آبستره (Abstract Expressionism) قرن 20

    اکسپرسیونیسم انتزاعی یا سبک آبستره متاثر از دو سبک اکسپرسیونیسم و سورئالیسم بوده و تلاش کرده شکل و فضا از قید بازنمایی عینی و سنتی رها شود. این سبک نقاشی فاقد اشکال بنیادین است و اسلوبی خودانگیخته ، پویا و قلمزنی آزاد از ویژگی های آن محسوب می شود. هدف از ایجاد این سبک نقاشی اعتماد به احساسات و تحریک کننده های درونی ناگهانی است.

13. سورئالیسم یا فراواقع گرایی (Surrealisme) قرن 20

    همان طور که نام آن مشخص است این سبک نقاشی گرایش به نمایش ماورای واقعیت یا واقعیت برتر دارد. عموما بازتاب نابسامانی ها و آشفتگی هاست و بدین منظور صحنه های دقیق خیالی و بدون منطق ، اشیاء روزمره جان بخشیده شده و تبدیل شده به موجودات عجیب و غریب ترسیم می شوند.

14. کوبیسم یا حجم گرایی (Cubisme) اوایل قرن 20

    در لغت به معنی مکعب گری است و نام آن از خود سبک برگرفته شده که به واسطه حجم های هندسی منظم چون استوانه، کره، مخروط همه مشهودات را به تصویر می کشد. ویژگی این سبک ایجاد ابهام در ذهن بیننده است و به سه دسته تقسیم می شود:

    • پیشاکوبیسم یا کوبیسم سزانی: عناصر همان اشکال استوانه، مخروط و مکعب شکسته شده است و موضوع مشخص.
    • کوبیسم تحلیلی: شکل اصلی در شکل های مکعبی حل می شود. اصول زیباشناسی کاملتر شده و رنگ ها غالبا تک رنگ اند.
    • کوبیسم ترکیبی: مواد و عناصر مختلف در تابلو ترکیب می شوند. تصویر دارای ساختمانی مستقل اما همتای طبیعت و طرح نشانه واری از چیزی به دست می دهد. رنگ ها متنوع و زنده.

15. فوتوریسم یا آینده نگری (Futurisme) اوایل قرن 20

    فوتوریسم یا آینده نگری که در این سبک نقاشی هنرمند از گذشته هنر دوری کرده و دغدغه آن ها جنبش ، پویایی ، سرعت و تکنولوژی است. عموما خودروها ، هواپیماها ، شهرهای صنعتی و هر چیزی که نشان از پیروزی انسان بر طبیعت است ترسیم می شود.

16. ورتیسیسم یا دوران گری (Vorticisme) اوایل قرن 20

    ورتیسیسم یا دوران گری سبک نقاشی ای است که تحت تاثیر حجم گرایی و آینده گری بوده و تفاوت آن شیوه نشان دادن حرکات است. زندگی مدرن به وسیله خطوط کلفت نشان داده می شود که چشم را به مرکز تابلو هدایت می کند. همچنین استفاده از کمان ها، زاویه های چندگانه و هر چیزی که تجسمی از دوران به وجود آورد و حس چرخش و گرداب مانندی القا کند.

17. مینیمالیسم یا ساده گرایی (Minimalisme) اواخر قرن 20

    همانطور که از اسم این سبک نقاشی مشخص است سادگی به تصویر در می آید. هنرمندانی که جذب این سبک شده اند با فرم هایی بسیار ساده ، الگوهایی تکراری و سریالی ، اشکال هندسی ساده و کاستن اشیا در تصویر ، دوری از موضوعات سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و دیگر موضوعات گسترده و پیچیده با رنگهای یکپارچه منظور خودرا به صورت مستقیم ابراز کرده اند.

18. گرافیتی یا دیوارنگاری (Graffiti) نیمه دوم قرن 20

    به تصویر کشیدن نقش ها، اشکال، حرف ها، نشانه ها، نمادها، الگوها و کلمات بر روی دیوارها یا هر مکان عمومی که بتوان از آن استفاده کرد گفته می شود. در طبقه هنر مدرن به این سبک نقاشی هنر عمومی گفته می شود. بیشتر اوقات این کار در بردارنده پیام های سیاسی اجتماعی و حتی فرهنگی و ژانری کامل از بیان هنری مبتنی بر سبک نقاشی است. دسته بندی های زیادی برای این سبک عنوان شده اما به طور کلی به دو دسته دیوار نویسی و دیوار نگاری تقسیم می شود.

19. هایپررئالیسم یا فراواقع گرایی (Hyperrealism) نیمه قرن 20

    با پیشرفت تکنولوژی های دوربین های عکاسی و ثبت عکس هایی با جزئیات دقیق و بالا، هنرمندان این سبک نقاشی آثاری با جزئیات بسیار، واقعی، واضح و دقیق خلق کردند که گاهی حتی با عکس کار شده از روی آن اشتباه گرفته می شود. این سبک نقاشی به عنوان جنبشی علیه سبک های مدرن شکل گرفته و تلاش شد تا واقعیت را تا جایی که می تواند بدون تحریف منتقل کند. موضوعات مختلف پرتره، منظره، اشیا بی جان، حیوانات و … می تواند از موضوعات این سبک باشد.

20. نگارگری سبک ایرانی

    نگارگری که سبک نقاشی ایرانیان است که به واسطه ظرافت آن ، آنرا نوعی مینیاتور میدانند که با انگیزه های خاص مانند کتابت (ادبی، علمی، پزشکی) یا مرقع ایجاد شد. اما از نظر فلسفی و زیبا شناختی با نگارگری چین، ژاپن، حتی بعدتر هند و … همچنین مینیاتور غربی جدایی دارد. این هنر از قرن چهاردهم میلادی (هشتم هجری) تا قرن هفدهم میلادی (یازدهم هجری) شکوفایی نمایان داشت اما نقش و نگارهای پیش از اسلام ، حمله مغول ، دیوارنگاری ها ، پرده نگاری ها، قلمدان نگاری ها در سده های نزدیکتر نیز از نمودهای دیگر این سبک هستند. به واسطه تاریخ کهن ایرانی و نقش فرهنگی به سزای ایران در تمام دوران، در هر دوره ای مکتب های مختلفی ایجاد شده که به اختصار عبارتند از : مکتب بغداد ، مکتب سلجوقی ، مکتب تبریز اول ، شیراز اول ، جلایری ، شیراز دوم ، هرات ، بخارا ، تبریز دوم ، قزوین ، اصفهان ، قاجار ، قهوه خانه ای و معاصر

21. تذهیب سبک ایرانی

    زراندود یا طلاکاری از نام های دیگر این سبک نقاشی است که بیشتر آن را هنر اسلامی دسته بندی می کنند. شایان ذکر است که پس از حمله اعراب به ایران ، ایرانیان در تلاش برای ایجاد راهی در تبادل فرهنگی از نقش و نگارهای پیشینیان خود که حتی از زمان هخامنشیان قدمت داشت و تا ساسانیان ادامه پیدا کرده بود ، استفاده کردند و آنرا با شیوه های چشم نوازی برای تزیین کتب خطی ، قران ، اشعار و … به کار بردند. در طی دوران این سبک نقاشی نیز موجب ایجاد مکتب های مختلف و انتقال آن به کشورهای دیگر نیز شد. مکتب های هرات، سلجوقی، بخارا، تیموری، صفوی و قاجار از جمله این هاست. با این حال تذهیب ایرانی همچنان هنرنگارگری از تذهیب هندی، ترکی (عثمانی) و عربی متفاوت است.

22. تشعیر سبک ایرانی

    سبک نقاشی تشعیر را می توان ترکیبی از نگارگری و تذهیب دانست که در آرایش کتاب ها ، قطعات خط ، نگاره ها و مرقع ها استفاده می شود. رنگ تشعیر عموما طلایی و گاهی نقره ای است. نقش ها بسیار ریز و عموما گیاه و پرنده و حیوانات است و گاهی به ندرت انسان نیز نقش شده است. حیوانات به کار رفته در تشعیر عبارت تند از : سیمرغ و اژدها، گوزن، خرس، روباه، گراز ، خرگوش، شیر، پلنگ و ببر در دوحالت گرفت و گیر و یا نخجیری هستند که به این نوع تشعیر وحوش گفته میشود. تشعیر گیاهی و گل و بوته نیز در دسته دیگر طبقه بندی می شود. پیدایش این هنر نیز در دوره ساسانیان در آثار مشاهده شده اما از قرن نهم هجری (پانزدهم میلادی) تا اوایل سده دهم هجری (شانزدهم میلادی) رواج و پیشرفت چشمگیری داشت.

23. گل و مرغ سبک ایرانی

    سبکی از نقاشی با نگارگری ایرانیست که درآن گل نماد معشوق و پروردگار و مرغ نماد عاشق که به ذکر و تسبیح معشوق مشغول است. علاوه بر خاص بودن موضوع این هنر ، ظرافت و پرکاری آن نیز از ویژگی های منحصر به فرد آن است. در گذشته عموما برای تزیینات جلد کتب استفاده شده اما به تدریج در سطح آثاری چون قلمدان، قاب آینه، صندوقچه و تابلو نیز نقش بسته است. از نظر تاریخی نقش کردن گل ها و پرندگان از دوران ساسانیان رواج داشته اما در دوران سلجوقی تمرکز بر این مورد مشهود بود تا این که در دوران صفویه پرندگان و گل ها با دقت زیادی ترسیم شدند و در قالب سبکی جداگانه شکل گرفتند . این سبک نیز مکتب هایی دارد که با توجه به شکل گیری آن از شیراز ابتدا مکتب شیراز و سپس اصفهان از مهمترین های آن هستند.